ពាក្យថា នយោបាយ គឺជាការបោកប្រាស
ការងារខ្មៅកខ្វក់ ការងារស្មោកគ្រោកនោះ
បានលេចឮឡើងតាំងពីសម័យយូរលង់ណាស់មកហើយនៅលើសកលលោកនេះ
មិនមែនទើបតែឮនៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននោះទេ។
ផ្នត់គំនិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលតែងតែមិនពេញចិត្តស្អប់ខ្ពើមចំពោះរឿងនយោបាយ
មិនមែនតែកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ ពោលគឺវាកើតមាននៅលើជុំវិញពិភពលោកទាំងអស់ជាពិសេសគឺនៅបណ្តាប្រទេសដែលក្រីក្រ
មានប្រជាពលរដ្ឋល្ងង់ៗ មិនសូវមានចំណេះដឹង និងការយល់ដឹងខ្ពស់
ហើយនិងប្រទេសដែលទើបតែងើបចេញពីភ្លើងសង្រ្គាមជាដើម។ ពួកគេបានចាត់ទុកការងារនយោបាយថា
ជាការបោកប្រាស់ ការងារខ្មៅកខ្វក់ និងកាចសាហាវជាទីបំផុត
ហើយអ្នកដែលអាចធ្វើនយោបាយបានលុះត្រាតែអ្នកនោះពូកែខាងបោកប្រាស់
ភូតកុហក មានល្បិចកលជាដើម។
សម្រាប់បរិបទប្រទេស កម្ពុជា ដែលគេសម្លឹងឃើញថា
ជាប្រទេសដែលកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ធ្លាប់ឆ្លងកាត់ភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាមច្រើនទសវត្សរ៍ ហើយធនធានមនុស្សនៅមានកម្រិតនោះ
ផ្នត់គំនិតពលរដ្ឋមួយចំនួនធំ បានឲ្យនិយមន័យនយោបាយ ក្នុងគោលដៅចំអក ឬស្អប់
ចំពោះពាក្យ នយោបាយថា គឺជានយោបោក ហើយថែមទាំងយល់ថា
នយោបាយគឺជាការងារមួយថោកទាប មិនស្មោះត្រង់ និងពោរពេញដោយល្បិចកលខ្មៅងងឹត
គ្រប់បែបយ៉ាង ធ្វើដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ក្រុមបក្ខពួករបស់ខ្លួន
និងដើម្បីតែអំណាចប៉ុណ្ណោះ។
ពលរដ្ឋទាំងនោះ បានធ្វើការកំណត់ថា
អ្នកដែលចូលខ្លួនប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយបាននោះ
ទាមទារឲ្យមានសមត្ថភាពខាងនិយាយកុហក មានល្បិចកិច្ចកល បំផ្លើសបំភ្លៃការពិត
បោកប្រាស់ ដោយមិនមែនជាមនុស្សល្អស្មោះត្រង់ សុចរិតនោះទេ។
ពួកគេបានយល់ឃើញថា សម្រាប់មនុស្សដែលល្អ ដែលត្រឹមត្រូវ ស្មោះត្រង់
មិនត្រូវប្រឡាក់ប្រឡូកក្នុងរឿងនយោបាយឡើយ
ព្រោះបើពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយនោះគឺជាមនុស្សចោលម្សៀតទាំងស្រុង។
តួយ៉ាង
នៅក្នុងសង្គមខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្ន ពេលខ្លះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ
ឲ្យតែឮគេនិយាយរឿងនយោបាយ ពួកគាត់នាំគ្នាខ្លាចដូចខ្មោចងាប់ ៧ ថ្ងៃអ៊ីចឹង។
ផ្នត់គំនិតបែបនេះ ពួកគេបានប្រាប់ ឬទូន្មានប្រៀនប្រដៅកូនចៅតៗគ្នា
ដូចជាឪពុកម្តាយទូន្មានកូនជាដើម មិនឲ្យកូនចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ
ដោយពួកគេប្រាប់ថា បើរៀនគិតតែរឿងរៀនទៅ បើធ្វើស្រែឲ្យគិតតែពីរឿងធ្វើស្រែទៅ
បើលក់ដូរ គិតតែពីរឿងលក់ដូរដើម្បីបានប្រាក់ចំណេញទៅបានហើយ
កុំនាំគ្នាទៅរវល់កិច្ចការនយោបាយកុំទៅខ្វល់រឿងនយោបាយ
ធ្វើម៉េចអោយតែគ្រួសារយើងរស់ទៅ ប្រយ័ត្នគុក ប្រយ័ត្នងាប់
រស់នៅសម្ងំយកតែសុខរៀងៗខ្លួនទៅ អាណាងាប់ងាប់ទៅ
កុំទៅចំណាយពេលឥតប្រយោជន៍គិតគូរវាច្រើនពេក រឿងនយោបាយហ្នឹង
វាមិនមែនជារឿងរបស់ពួកយើងទេ។ ព្រោះរឿងស្រុកទេសរឿងជាតិអីហ្នឹង
មានគេចាត់ចែងហើយ យើងពលរដ្ឋមិនចាំបាច់ខ្វល់នោះទេ អារឿងនយោបាយស្អីគេហ្នឹងនោះ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត រឿងនយោបាយនេះ មិនល្អសោះឡើយ មិនស្រួលៗនោះ
អាចបាត់បង់អាយុជីវិតផងក៏មានដែរ។ បើនៅក្នុងផ្តត់គំនិត
គិតតែបែបនេះនោះ តើយើងគួរទាត់ចោលរឿងនយោបាយឬទេ? ហើយថានយោបាយជារឿងខ្មៅកខ្វក់ អាក្រក់ឬយ៉ាងណា? ចម្លើយគឺយើងមិនត្រូវទាត់ចោលនយោបាយនោះទេ។ ចុះមូលហេតុអ្វី?
ហើយតាមការពិត ត្រឹមត្រូវ ថាតើនយោបាយ ជាអ្វី?
ឫសគល់នៃពាក្យនយោបាយដើមដំបូងឡើយ
ចេញពីភាសាក្រិច “ Politika”
មានន័យថាកិច្ចការទំនាក់ទំនងការងារទៅវិញទៅមករបស់មនុស្សនៅក្នុងបូរី។ ពាក្យថា នយោបាយ
នេះទៀតសោត មនុស្សទូទៅ បានអោយនិយមន័យជាច្រើនប្លែកៗពីគ្នា ហើយវាឥតមាននិយមន័យ
ពិតប្រាកដមួយណាអោយច្បាស់លាស់នោះទេ ព្រោះថាមនុស្សម្នាក់ៗដែលចេញមកធ្វើនយោបាយ
គេបានកំណត់និយមន័យនយោបាយដោយខ្លួនឯង អាស្រ័យទៅតាមបទពិសោធន៍ ការយល់ដឹង
ហើយនិងអាស្រ័យដោយស្ថានភាពជាក់ស្តែង ការរស់នៅក្នុងសង្គមរបស់បុគ្គលទាំងនោះ។
ប៉ុន្តែទោះបីជាមាននិយមន័យច្រើនក៏ពិតមែន តែអត្តន័យប្រហែលៗគ្នា។
សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ
ជួន ណាត អោយន័យនយោបាយថា នយោបាយគឺជា កិច្ចការដែលទាក់ទងដោយការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ
ឬឧបាយក្នុងការណែនាំ។ ចំណែកលោក បា្លតុង ទស្សនវិទូក្រិច បានអោយនិយមន័យថា នយោបាយ
គឺជាសិល្បៈដឹកនាំហ្វូងមនុស្ស។ តាមទស្សនៈលោក អារីស្តូ ទស្សនវិទូក្រិច
នយោបាយគឺជាកិច្ចការទំនាក់ទំនងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស ឬបូរី។
តែពេលបច្ចុប្បន្នគេអោយនិយមន័យថា នយោបាយគឺជា សិល្បៈនៃការធ្វើនាំអោយសម្រេចគោលដៅ
ឬជាសិល្បៈនៃការដោះស្រាយបញ្ហា។ អ្វីទៅសិល្បៈ? សិល្បៈមានន័យភាពប៉ិនប្រសប់
ឬបច្ចេកទេស យុទ្ធវិធី តាក់ទិច ល្បិចកល។ ត្រង់ចំណុចនេះ សាកល្បងប្រៀបធៀបពាក្យថា
នយោបាយជាយុទ្ធវិធី ឬតាក់ទិច និងពាក្យថា នយោបាយជា ល្បិចកល។ តាមពិតទៅ ពាក្យថា
យុទ្ធវិធី ឬល្បិចកល គឺន័យដូចគ្នា
ពីព្រោះដំណើរនៃការប្រព្រឹត្តរបស់វាគឺក្រវិចប្រវៀនៗ ហើយដើម្បីសម្រេចគោលដៅតែមួយ។
តែវាខុសនោះ គឺគោលដៅរបស់វា។ គឺថាបើគោលដៅចេញមកខាងក្រៅ ដើម្បីអ្នកដទៃ ឬប្រយោជន៍រួម
នោះវាជា នយោបាយជាយុទ្ធវិធី ឬតាក់ទិច។
តែបើគោលដៅចូលទៅខាងក្នុង ដើម្បីខ្លួនឯង ឬប្រយោជន៍ផ្ទាល់បុគ្គល
នោះជានយោបាយជាល្បិចកល។
ដូច្នោះ
នយោបាយ គឺជារបៀបវិធី
ឬសិល្បៈនៃការធ្វើនាំឲ្យបានសម្រេចទៅគោលដៅហើយដែលគោលដៅនោះប្រាសចាកភាពអាត្មានិយម។
ម៉្យាងទៀត នយោបាយមិនមែនជាមុខរបររកស៊ីនោះទេ
ប៉ុន្តែនយោបាយជាការងារសម្រាប់បុគ្គលមានចិត្តសប្បុរស
មានបេះដូងស្មោះត្រង់បរិសុទ្ធមានទស្សនវិស័យ
ហើយធ្វើការងារដើម្បីជួយសង្គ្រោះមនុស្ស និងសង្គមជាតិ។ លើសពីនេះ
នយោបាយគឺជាតម្រូវការរបស់មនុស្ស នយោបាយធ្វើឲ្យមានការឯកភាព
ហើយមានតែនយោបាយមួយទេ ដែលជួយមនុស្សរស់នៅនៅក្នុងសង្គមបានពីព្រោះថា
គ្មានការធ្វើបុណ្យឯណាដែលល្អប្រសើរថ្លៃថ្លា
ជាងការធ្វើនយោបាយជួយជាតិនោះទេ។
មែនទែនទៅ បើយើងពិចារណានិងស្វែងយល់តាមដានយូរទៅចំពោះរឿងនយោបាយឲ្យបានច្បាស់ទៅនោះ
យើងនឹងយល់ថា មិនមែននយោបាយជាការងារខ្មៅកខ្វក់ទេ តែដោយសារអ្នកនយោបាយមួយចំនួនខ្លះជាជនបោកប្រាស
ហើយធ្វើនយោបាយប្រើល្បិចកលដើម្បីអំណាចខ្លួនឯណោះទេ
ដែលធ្វើឲ្យនយោបាយក្លាយទៅជាការងារខ្មៅកខ្វក់ដោយសារតែខ្លួនជាប្រភេទមនុស្សពុំមានដូងចិត្តល្អ
ឥតមានសុចរិតទៀងត្រង់ដែលពុំឈ្នះតណ្ហា ឈ្នះខ្លួនឯង ឈ្នះ ឬស្តើងលោកធម៌ មានគំនិតអាក្រក់
អាត្មានិយម អវិជ្ជា យកនយោបាយជាមុខរបររកស៊ី មកចិញ្ចឹមជីវិតខ្លួន
គ្រួសារខ្លួនទាំងនោះ។
ដូច្នេះនយោបាយមិនមានកំហុស
នយោបាយមិនមែនជាការងារខ្មៅកខ្វក់ នយោបាយមិនមែនជារឿងចោលម្សៀតនោះទេ
តែអ្នកនយោបាយដែលមានគំនិតទុច្ចរិតទៅវិញទេ
ដែលជាអ្នកមានកំហុសជាមនុស្សចោលម្សៀត ថោកទាប មារយាទថោកដែលធ្វើឲ្យ
នយោបាយក្លាយជារឿងខ្មៅកខ្វក់។ និងដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋ តាំងពីដើមកន្លងរៀងៗមក ឃើញមានតែក្រុមអ្នកនយោបាយខ្លះអាត្មានិយម
ធ្វើនយោបាយដើម្បីតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន លាភសក្ការៈ លុយកាក់ បុណ្យស័ក្ដិ
អំណាច តួនាទី បោកប្រាស់តែប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯង អស់ពីមួយអាណត្តិ
បន្ដទៅមួយអាណត្តិ ទើបបណ្ដាលឲ្យប្រជាពលរដ្ឋអស់ទឹកចិត្ត គិតថា នយោបាយជានយោបោក
នយោបាយ ជាឧបាយ រកបាយហូប នយោបាយជាមុខរបររកស៊ី ហើយក៏លេចឮថា
អាណាក៏ដូចអាណា បោកប្រាស់ដូចតែគ្នា ជាហេតុបង្កឲ្យពលរដ្ឋស្អប់ខ្ពើមនយោបាយ។
តើនៅពេលណាទើបនយោបាយត្រូវបានពលរដ្ឋឲ្យតម្លៃវិញ? គឺនៅពេលដែលពលរដ្ឋយល់ដឹងនូវវប្បធម៌នយោបាយកាន់តែច្រើន
តាមដានស្ថានការណ៍ព័ត៌មានឲ្យបានទៀងទាត់
មានចំណេះដឹងអាចធ្វើការវិភាគឬពិចារណាបានចំពោះអ្នកនយោបាយដែលកំពុងធ្វើសកម្មភាព
ស្គាល់ច្បាស់អំពីអត្ថប្រយោជន៍នៃនយោបាយសម្រាប់ជាតិ និងបានដឹងច្បាស់ថា
ការចូលរួមតាមដានសកម្មភាពនយោបាយ គឺជាកិច្ចការងារមួយចាំបាច់ធំបំផុត
និងជាកាតព្វកិច្ចមួយខានមិនបានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ៗរូប។
ក្រៅពីនេះទៀតនោះ ការចូលរួមនយោបាយ
សំខាន់ណាស់ការចូលរួមដោយមានការយល់ដឹង
ហើយដាច់ខាតទាមទារឲ្យអ្នកចូលរួមដោយមានការយល់ដឹងនោះ មានសីលធម៌ គុណធម៌
និងគុណភាព របស់អ្នកចូលរួមហើយកាលណាពលរដ្ឋមានការយល់ដឹងខ្ពស់ នោះ
ធ្វើឲ្យអ្នកនយោបាយបោកប្រាស់ ដែលអាចមកកាន់តំណែងបានស្ទើរតែគ្មាន។
ដូច្នោះ ចំពោះអ្នកដែលចូលរួមតាមដានចលនានយោបាយនៃបក្សដទៃៗនោះ ត្រូវអាចសង្កេតទៅលើបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់អ្នកទាំងនោះបាន
ពីព្រោះអ្វី ដូចគេថា សំភារៈបញ្ជាក់សតិអារម្មណ៍។ សម្តី និងសកម្មភាព
សបញ្ជាក់ពីបេះដូង ពោលគឺយើងអាចតាមដានអង្កេតមើលសកម្មភាព សម្តីសំដៅរបស់បុគ្គលនោះបាន
ម៉្យាងទៀតនោះ គេថាចិត្តមនុស្សពិបាកស្មាន តែអាចតាមដានទង្វើបាន។ ហេតុនេះដើម្បីបញ្ចប់ភាពបោកប្រាសអ្នកនយោបាយ
មិនមែនស្អប់នយោបាយ ឈប់ចូលរួមគិតគូរ
ឬក៏បណ្តែតបណ្តាយឲ្យអ្នកនយោបាយធ្វើស្រេចតែក្បាលចិត្តនោះទេ ឬមិនចង់អោយគេបោក
គឺត្រូវបោកគេមុនទេ ប៉ុន្តែពេលចាញ់បោកអ្នកនយោបាយ ឬខឹងគេបោកយើងនោះ
ប្រតិកម្មដ៏ល្អបំផុតគឺបង្កើនចំណេះដឹងខ្លួនឯង។
ពោលគឺចំណុចចាប់ផ្តើម ផ្តើមចេញពីអ្នក
ពង្រឹងចំណេះដឹងរបស់អ្នកតាមរយៈការសង្កេតតាមដានរាល់អ្នកនយោបាយនោះបន្តិចម្តងៗ
នោះនយោបាយប្រជាពិថុតនឹងរលាយសាបសូន្យ ហើយបើនៅតែភ្លើមិនព្រមតាមដាននយោបាយ
ឬអ្នកនយោបាយនោះទេ អ្នកនយោបាយបោកៗ បោកអ្នករហូតដល់ងាប់។ ស្របត្រង់ចំណុចនេះ លោក
បានពន្យល់ប្រាប់ថា មនុស្សទាំងអស់តែងតែចង់បានសេរីភាព
តែពួកគេមិនចង់ពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយ
ដូច្នោះទុកអោយពួកជនពាលជាអ្នកផ្តល់សេរីភាពអោយពួកចុះ។
មនុស្សម្នាក់ៗត្រូវយល់ដឹងពីសភាពការណ៍នៃប្រទេស តំបន់
និងពិភពលោក ឱ្យបានច្បាស់លាស់
ដើម្បីកុំឱ្យចាញ់បោកភាពច្រំដែលនៃប្រវត្តិសាស្រ្ត។ នេះគឺជាមេរៀនធំបំផុតមួយដែលលោកតាន់
ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ អតីតនាយកវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ(RFI) ចងចាំក្នុងជីវិតបំផុត ហើយបានទាញពីជីវិតជាង៤០ប្លាយឆ្នាំរបស់លោក។
លោកបានលើកឡើងថា កាលពីប្រទេសកម្ពុជាឆ្លងកាត់សង្គ្រាមស៊ីវិល ពោលគឺមុនពេលខ្មែរក្រហមចូលកាន់កាប់ប្រទេស
ឪពុកលោកគឺជាអ្នកជំនួញម្នាក់ មួយថ្ងៃៗគិតតែធ្វើការងារ គិតតែពី
ប្រមូលប្រាក់ ដើម្បីក្លាយជាអ្នកមាន ដើម្បីទុកទ្រព្យឲ្យកូនចៅ
អត់ដែលគិតពីសភាពការណ៍នយោបាយនៃប្រទេសទេ។ ម៉្លោះហើយពេលខ្មែរក្រហមចូលស្រុក
អ្វីៗទាំងអស់ដែលឱពុកលោកបានខិតខំរកត្រូវបាត់បង់អស់រលីង។
មានន័យថាប្រវត្តិរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗនៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗនឹងត្រូវកិនកំទេចដោយកង់ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសនោះជាមិន
ខានឡើយ បើសិនជាម្នាក់ៗភ្លេចខ្លួនមិនរវល់ពីវាសនានៃប្រទេសជាតិ ពីសភាពការណ៍តំបន់
និងអន្តរជាតិ។
ការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋក្នុង
កិច្ចការនយោបាយសំខាន់ណាស់ក្នុងការជ្រើសរើសអ្នកនយោបាយដែលមាន
ទេពកោសល្យខ្ពស់ក្នុងការងារនយោបាយ និងជាអ្នកនយោបាយស្មោះត្រង់
មានបេះដូងបរិសុទ្ធ ហើយនិងជាមនុស្សពោរពេញទៅដោយទស្សនវិស័យ
គិតគូរពីវាសនាប្រទេសជាតិជាធំ មិនមែនគិតតែពីផលប្រយោជន៍បក្ខពួកខ្លួន
គ្រួសារខ្លួននោះទេ។ ហើយតើអ្នកនៅតែចង់ និងយល់ព្រមអោយប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាម្ចាស់ប្រទេសរស់នៅក្រាមឆន្ទៈរបស់មេដឹកនាំ
ឬអ្នកនយោបាយជាអ្នកដឹកនាំ ជាម៉ែ ជាឳ ហើយរស់នៅជ្រកក្រាមម្លប់ និងក្តីមេត្តារបស់គេជារៀងរហូតតទៅទៀត
ឬយ៉ាងណា?
ជារួមមកនៅក្នុងសង្គមជាតិមួយ
រឿងនយោបាយគឺជារឿងដែលសំខាន់បំផុត មិនអាចខ្វះបាននោះទេ ពីព្រោះរឿងនយោបាយ
ជាឆ្នាំងបាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយនយោបាយជះឥទ្ធិពលដល់ ជីវភាពរស់នៅ និងអាយុជីវិតពលរដ្ឋប្រចាំថ្ងៃ
និងវាសនាអនាគតប្រទេសជាតិ។ គ្មានសង្គមណាមួយរីកចំរើនបានឡើយ
បើប្រជាពលរដ្ធដែលជាម្ចាស់ប្រទេសមិនព្រមគិតគូរសង្គមរបស់ពួកគេនោះ។ ហើយនៅក្នុងសង្គមមួយដែលរីកចំរើន
ធនធាននៅក្នុងសង្គមមួយនោះគឺភាគច្រើនសុទ្ធសឹងតែជាមនុស្សដែលចូលចិត្តតាមដានស្តាប់
ចូលចិត្តអាន ចូលចិត្តសង្កេតនិងយល់ដឹង អំពីបញ្ហាប្រទេស
ហើយព្រមទាំងចូលរួមបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ពួកគេដែលជាប្រជាពលរដ្ធនៅក្នុងសង្គមនោះ។
ជាក់ស្តែងប្រសិនបើប្រទេសជាតិមួយ
មានបញ្ហាជាប់គាំងនយោបាយ មិនអាចដោះស្រាយចេញគេកុំបាច់និយាយដល់ការអភិវឌ្ឍធ្វើអ្វី។
ពីព្រោះថា បើនយោបាយជាប់គាំង ជាតិច្របូកច្របល់ អ្នកវិនិយោគក្នុង
និងក្រៅប្រទេស ឈប់មករកស៊ី ពលរដ្ឋអត់មានការងារធ្វើ បាតុកម្មមានជាហូរហែ
វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនឹងកើតឡើង ជាតិនឹងត្រូវមហន្តរាយជាក់ជាមិនខាន។
ហើយម៉្យាងទៀតទៅនោះ កាលណាប្រជាពលរដ្ឋនៃសង្គមជាតិមួយ មិនរវល់ខ្វល់ទៅគិតគូររឿងនយោបាយ
វាជាកត្តាល្អមួយនៃអ្នកនយោបាយ មានឱកាសបង្កើតជាបណ្តាញខ្សែរយៈ
គ្រួសារ បក្សពួកក្នុងគ្រប់ស្ថាប័នរដ្ឋពង្រឹងអំណាចរហូតដល់បង្កើតជា
របបផ្តាច់ការ បក្សពួកក្រុមគ្រួសារនិយម បំផ្លាញដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ
និងប្រជាជន។ លើសពីនេះ អាចមានជាការបង្កើតក្រុមអង្គរក្សដោយខ្លួនឯង
ស្មើនឹងការបង្កើតក្រុមប្រដាប់អាវុធមួយអាចជាលទ្ធភាពយកទៅ
បំរើមហិច្ឆិតាអ្នកគ្រប់គ្រង ធ្វើការគៀបសង្កត់
ឬគំរាមកំហែងដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីរក្សា និងបន្តក្រាញក្នុងអំណាចរបស់ខ្លួន
និងមានឥទ្ធិពលខ្លះទៅលើនាយទាហាន និង នាយនគរបាលជាន់ខ្ពស់
កងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ ជាឧបករណ៍សម្រាប់ការពារអំណាចរបស់ខ្លួន។
ហើយជាងនេះទៅទៀតនោះ ការដឹកនាំអាចឈានទៅភាពផ្តាច់ការ មានការប្រមូលផ្តុំអំណាចទៀតផង។ ហើយកាលណាប្រទេសមួយវាអំណចប្រមូលផ្តុំហើយនោះ
គឺធ្វើអោយច្បាប់ធូររលុង ប្រទេសគ្មាននីតិរដ្ឋពិតប្រាកដ
ហើយនៅពេលដែលប្រទេសមួយមានការអនុវត្តន៍ច្បាប់គ្មានប្រសិទ្ធិភាព
ប្រទេសមួយនោះតែងបង្កើតបានតែភាពអនាធិបតេយ្យ ឥតសណ្នាប់ធ្នាប់ពាសពេញប្រទេស
កើតមានបញ្ហារាប់មិនអស់ដូចជា ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ការរំលោភយកដីធ្លី
ការបំពុលបរិស្ថាន ការបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើ ការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស
សង្គមអយុត្តិធម៌ អសីលធម៌ អាត្មានិយម អំពើពុករលួយ
បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ភាពគ្មានការងារធ្វើ ប្រេងសាំង ទំនិញឡើងថ្លៃ គ្មានការប្រកួតប្រជែងគុណភាពផលិតផល
បញ្ហានយោបាយ និងបញ្ហាសាសនា ជាដើម។ ដោយឡែកច្បាប់សម្រាប់ពួកអ្នកធំ អ្នកកាន់អំណាច
មានតម្លៃត្រឹមតែសីលធម៌ប៉ុណ្ណោះ រឿងគេមិនធ្វើ ឬមិនគោរព វាអាស្រ័យទៅលើឆន្ទៈរបស់គេ។
អំណាចប្រមូលផ្តុំ អ្នកដឹកនាំអាចលូកដៃចូលគ្រប់ស្ថាប័នទាំងអស់ ទោះជាតុលាការ និង
អំណាចនិតិបញ្ញត្តិ ក៍គេអាចធ្វើបានដែរ។ អ្នកដែលរស់ស្រួលនៅក្នុងសង្គមអំណាចប្រមូលផ្តុំមានតែ
អ្នកមានអំណាច មានលុយ មានបក្ខពួក ខ្សែ ខ្នង។ ជាលទ្ធផល អ្នកដែលរងគ្រោះ
រងទុក្ខវេទនានោះគឺ គ្មានអ្នកណាក្រៅពី ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាអ្នកខ្សោយ គ្មានលុយ
គ្មានអំណាច គ្មានខ្សែ។ ជាពិសេសនោះ គឺអំណាចទាំងអស់ក្នុងការចាត់ចែងកិច្ចការប្រទេសនោះ
ស្ថិតទៅលើកណ្តាប់ដៃរបស់បុគ្គលតែម្នាក់ ឬបុគ្គលតែមួយក្រុមតូច។
ហើយរដ្ឋដែលដឹកនាំដោយប្រមូលផ្តុំអំណាចទៅលើមនុស្សតែម្នាក់ ឬមនុស្សមួយក្រុម នោះ
មានសភាពលក្ខណៈបែបបក្ខពួកនិយម គ្រួសារនិយម ពោលគឺ បុគ្គលម្នាក់
ឬមួយក្រុមជាអ្នកសម្រេចកិច្ចការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់របស់ប្រទេសជាតិ។ រាល់កាសម្រេចត្រូវធ្វើទៅតាមការចង់បានរបស់ថ្នាក់លើ
និងបម្រើផលប្រយោជន៍ថ្នាក់លើទាំងអស់។ ចំពោះការអនុវត្តន៍ការងារវិញ
គ្មានប្រសិទ្ធិភាព ដោយសារ
មន្រ្តីរាជការនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិរុញការទទួលខុសត្រូវទៅអោយមន្រ្តីនៅថ្នាក់លើជាបន្តបន្ទាប់
ពោលគឺ ឃុំរុញទៅស្រុក ស្រុករុញទៅខេត្ត និងខេត្តរុញទៅថា្នក់ជាតិដើម្បីបង្ហាញប្រជាពលរដ្ឋថា
ខ្លួនមិនមែនជាអ្នកមានកំហុសនោះទេ។
ជាលទ្ធផលគឺ
ការអនុវត្តន៍ទម្រង់នៃការដឹកនាំរដ្ឋមួយដែលប្រមូលផ្តុំអំណាច
វាងាយណាស់ឈានទៅរករបបផ្តាច់ការ ហើយប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត ដែលអាចនឹង
បាត់បង់ទឹកដី រឺធ្វើឲ្យខ្ទេចខ្ទីជាតិដោយមិនចាំបាច់មានបរទេសណាមកឈ្លានពាននោះទេ។ ហើយបើជនជាតិសាសន៍នៃប្រទេសណាមួយ
ដែលមិនសូវខ្វាយខ្វល់គិតគូររឿងនយោបាយ មិនសូវចូលចិត្តស្តាប់ មិនសូវចូលចិត្តអាន
មិនសូវចូលចិត្តសង្តេត មិនសូវចូលចិត្តតាមដាន
មិនសូវចូលចិត្តចូលរួមគិតគូរនិងធ្វើអំពើល្អ ហើយគិតតែពីជឿ
គិតតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន មានភាពអសកម្ម ភាពអាត្មានិយម
ការរស់នៅសំងំនៅស្ងៀមយកតែរួចខ្លួន គឺជាជោគជ័យដ៍មហាសាលរបស់មនុស្សអាក្រក់
និងជាឪកាសដ៍ល្អនៃការឈ្លានពានរបស់បរទេសជិតខាង។ ស្របគ្នា នឹង គតិមួយលើកឡើងថា
ប្រទេសជាតិមួយអាចនឹងរលាយបាន បើជនជាតិនៃប្រទេសនោះមិននាំគ្នាខ្វាយខ្វល់គិតគូររឿងនយោបាយ។
តួយ៉ាង លោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក
បានលើកឡើងថា នយោបាយគឺជាបេសកកម្ម តែមិនមែនជាមុខរបររកស៊ីទេ ហើយនយោបាយ
ជាការងាររបស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប មិនមែនសម្រាប់តែអ្នកនយោបាយនោះទេ។ លោកស្រី អ៊ុង
សានស៊ូជី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងប្រទេសភូមា ក៏ពន្យល់ថា នយោបាយ
អ្នកអាចនឹងមិនគិតគូរអំពើនយោបាយ ប៉ុន្តែនយោបាយ មិនដែលភ្លេចការគិតគូររបស់វា
ចំពោះរូបអ្នកឡើយ។ ចំណែក មហាត្មះគន្ធី បិតានៃសន្តិភាពប្រទេសឥណ្ឌា
ថែមទាំងលើកជាទស្សនៈថា បុគ្គលណាដែលនិយាយថា ពួកគេមិនចង់គិតគូរពីរឿងនយោបាយ
វាប្រៀបបានដូចជាមនុស្សកំពុងតែលង់ទឹក ហើយស្រែកទទួចថា ខ្លួនមិនចូលចិត្តទឹក។
ម៉្លោះហើយពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ត្រូវតែចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយប្រកបទៅដោយការយល់ដឹង
និងមានទំនួលខុសត្រូវ ។
គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាបក្សរបស់ប្រជាពលរដ្ន កើតចេញពីប្រជាពលរដ្ន ដើម្បីប្រជាពលរដ្ន ដូចនេះហើយការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដូចជាការបង់ប្រាក់គឺជាការចាំបាច់ដើម្បីសម្រេចគោលដៅរបស់ខ្លួន
